Samorządy dbają o edukację
Parę dni temu byłam w Warszawie na Samorządowym Kongresie Oświatowym. Przyjechało ponad 2 tysiące samorządowców z całej Polski. Wszyscy (lub prawie wszyscy) mówili jednym głosem. Najgłośniej było słychać wójtów niewielkich gmin, ponieważ oni już nie mają z czego dokładać do edukacji.
I nie było tak, aby wszyscy mówili tylko i wyłącznie o finansach; tematem była także jakość edukacji. Samorządowcy podkreślali, że edukacja, aby być dobrą nie musi być droga. To nie jest tak, że wszystkie szkoły najdroższe są najlepszymi. Wójt gminy Lubicz mówił (i powtarzał to wszędzie), że szkoła jest dla ucznia a nie dla nauczyciela. Jego zdaniem dyskusja prowadzona na poziomie najgorętszych emocji tak naprawdę toczy się przede wszystkim wokół miejsc pracy dla nauczycieli. I dlatego to Związek Nauczycielstwa Polskiego jest głównym opiniującym projekty zmian zgłaszanych przez samorządy.
Przygotowanie konkretnych zmian ustawowych przez przedstawicieli władz samorządowych jest dowodem ich desperacji. Środowiska samorządowe nie mogą się doczekać dyskusji o koniecznych zmianach. I nie chodzi tutaj tylko o Kartę Nauczyciela. Problemów jest bardzo wiele. Między innymi podnoszono sprawę subwencji oświatowej, która nigdy nie pokrywała wszystkich wydatków na oświatę. Na początku zmian ustrojowych decentralizując cały system zakładano, że w trosce o lepszą jakość edukacji część środków dołożą samorządy. Nikt wtedy nie przewidział, że „dokładanie” będzie tak duże. Obecnie to już w Polsce około 20 miliardów złotych przy 38,7 miliardach subwencji oświatowej. Samorządy działają różnie: jedne (tych jest najmniej) wcale nie dokładają; ale przede wszystkim są takie, które mimo zapewniania minimalnych standardów muszą dokładać bardzo dużo pieniędzy. Dzieci, a więc tym samym zadań oświatowych jest coraz mniej, a szkół i nauczycieli nie ubywa.
Samorządy muszą utrzymywać przedszkola, ponieważ tutaj już rządowa subwencja nie istnieje. Wśród kolejnych zagadnień poruszanych na Kongresie były wynagrodzenia i jego regulacje zawarte w Karcie Nauczyciela. Według samorządowców wymagają one uproszczenia. Obecny system jest pozornym instrumentem zarządzania oświatą. Nie widzimy powodu, mówili samorządowcy, aby Kartą Nauczyciela byli objęci na przykład pracownicy kuratorium.
Samorządy proponują zwiększenie pensum o 2 godziny lekcyjne, obowiązkowe rozliczanie 40-godzinnego tygodnia pracy, likwidację art.30a i 30b, czyli jednorazowych dodatków uzupełniających, a także uporządkowanie urlopów dla poratowania zdrowia. Postulatów oczywiście było bardzo wiele: anachronizmem są, jak twierdzili samorządowcy dodatek wiejski i mieszkaniowy; urlopy (te, na które w tym roku Kraków da 18 milionów złotych) dla poratowania zdrowia powinny nie obciążać gminy, ale być przekazane do ZUSu, a udzielenie urlopu powinno się odbywać poprzez komisję lekarską, a nie jedynie lekarza rodzinnego.
Samorządowcy zastanawiali się nad potrzebą istnienia szkół policealnych dla dorosłych, które także i to dość znacznie obciążają konta gmin. Wśród propozycji uczestników Kongresu znalazły się także postulaty przekazywania innym, niż gmina organom prowadzenia szkół niezależnie od ich wielkości i ułatwienia w tworzeniu sieci szkół. Łączenie szkół nie powinno zależeć od pozytywnej opinii kuratoriów, powinna to być bardziej sugestia, niż wiążąca opinia.
Tyle zanotowałam. Nie byłam na wszystkich panelach. Poza tymi, na których byłam poświęconych legislacyjnych aspektach zarządzania oświatą były także poświęcone jakości edukacji (gdzie dużo mówiono i gdzie powstały konkretne postulaty dotyczące standardów oświatowych) i szkołom zawodowym.
Zbieram materiały. Zapewne napiszę obszerniejszy raport związany z moim uczestnictwem w Kongresie. Najwyższa pora, aby wszelkie dyskusje nie toczyły się w kuluarach, na różnych konkurujących ze sobą kongresach czy konferencjach. Wreszcie muszą powstać wspólne koncepcje. No cóż: dużo pracy i wspólnych uzgodnień przed nami, a czas niestety nie jest łaskawy i pędzi.
Cały projekt i uzasadnienia są do pobrania ze strony www.kongresjst.pl